Για πολλούς από εμάς ένα φλιτζάνι καφέ είναι απαραίτητο για να ξεκινήσει καλά η μέρα (για παραπάνω από έναν λόγους…αν καταλαβαίνεις τι εννοώ). Το ποσοστό των Ελλήνων που καταναλώνουν καφέ προσεγγίζει σε κάποιες περιοχές το 90%. Είναι γνωστή η διεγερτική δράση του καφέ στον οργανισμό μας. Νέα επιδημιολογικά δεδομένα φανερώνουν πως η κατανάλωση καφέ μπορεί να έχει πολλά παραπάνω οφέλη στην υγεία μας.
Η βιβλιογραφία αναδεικνύει πως η κατανάλωση καφέ προσφέρει ένα ευρύ φάσμα από θετικές επιδράσεις. Μέσα σε αυτά είναι η μείωση του κινδύνου για χρόνια νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, διάφορες μορφές καρκίνου, η νόσος Alzheimer’s και η νόσος Parkinson’s. Αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης παρατήρησης δείχνουν πως η κατανάλωση καφέ σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο για πρόωρο θάνατο από οποιαδήποτε αιτία. Αποτελέσματα της μελέτης PREDICT στο King’s College του Λονδίνου αναδεικνύουν την επίδραση του καφέ στην υγεία και σύσταση του εντερικού μας μικροβιώματος.
Ο ρόλος του καφέ στην υγεία του γαστρεντερικού συστήματος
Στον καφέ ανιχνεύονται περισσότερα από χίλια βιοενεργά συστατικά. Το γνωστότερο από αυτά είναι η καφεΐνη, με την αγαπημένη σε εμάς δράση της στην αύξηση της ενέργειας και δυναμικότητάς μας. Υπάρχουν βέβαια πολυάριθμα ακόμη ωφέλιμα συστατικά, όπως η βιταμίνη Β2, το μαγνήσιο και οι πολυφαινόλες.
Μία από τις πιο επιθυμητές δράσεις του καφέ έχει να κάνει με την κινητικότητα του εντέρου. Για πολλούς ο καφές είναι απαραίτητο “συστατικό” της πρωινής τους ρουτίνας, όχι μόνο επειδή κάνει το πρωινό ξύπνημα ευκολότερο. Η καφεΐνη ενεργοποιεί συσπάσεις στον γαστρεντερικό σωλήνα ενώ παράλληλα άλλα συστατικά του ενεργοποιούν την παραγωγή γαστρικών οξέων στο στομάχι. Οι δύο αυτές λειτουργίες μαζί συμβάλλουν στην προώθηση της τροφής στο πεπτικό σύστημα και την ρυθμικότητα των κενώσεων. Μελέτη ανέδειξε πως για το 30% των ατόμων ο καφές αποτελεί “εισιτήριο για την τουαλέτα”, εντός 30 λεπτών από την κατανάλωσή του.
Ο καφές αποτελεί επίσης πηγή πληθώρας αντιφλεγμονωδών ουσιών που συντηρούν την υγεία του γαστρεντερικού και αποτρέπουν φλεγμονώδεις αντιδράσεις σχετιζόμενες με χρόνια νοσήματα.
Επίδραση του καφέ στο μικροβίωμα του εντέρου
Τα εκατομμύρια μικροβίων που κατοικούν στο γαστρεντερικό μας σύστημα παίζουν κρίσιμο ρόλο στην συνολική μας υγεία. Μία από τις ύψιστης σημασίας δράσεις τους αφορά τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μας ανταποκρίνεται στην προσλαμβανόμενη τροφή. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε τον τρόπο που οι τροφές που επιλέγουμε να καταναλώσουμε επηρεάζουν τα μικρά “κατοικίδια” που συμβιώνουν αρμονικά μαζί μας.
Αποτελέσματα της μελέτης PREDICT φανερώνουν ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της κατανάλωσης καφέ και της σύστασης του μικροβιώματος. Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται πως ο καφές συμβάλλει στην αύξηση της μικροβιακής βιοποικιλότητας (microbiome diversity). Μάλιστα, η σχέση αυτή φαίνεται να είναι δοσοεξαρτώμενη, καθώς άτομα που καταναλώνουν τέσσερα φλιτζάνια καφέ την ημέρα έχουν μεγαλύτερη βιοποικιλότητα σε σύγκριση με άτομα που πίνουν λιγότερο ή καθόλου καφέ.
Σε προηγούμενο άρθρο του blog έχουμε μιλήσει για το πόσο σημαντική είναι η βιοποικιλότητα στο μικροβίωμα και για τις διατροφικές στρατηγικές που μας βοηθούν να την εξασφαλίσουμε. Η παρουσία πολλών και διαφορετικών βακτηρίων στο γαστρεντερικό εξασφαλίζει μια δυνατή και ανθεκτική κοινότητα που μπορεί να αντιμετωπίσει αριθμό προκλήσεων. Μεγάλη ποικιλομορφία των μικροβίων του γαστρεντερικού έχει συσχετισθεί με μειωμένο κίνδυνο για παχυσαρκία και πολλά χρόνια νοσήματα.
Πώς όμως επιδρά ο καφές στην αύξηση βιοποικιλότητας της μικροβιακής μας κοινότητας;
Δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο γιατί οι λάτρεις του καφέ έχουν μεγαλύτερη βακτηριακή βιοποικιλότητα. Ένας από τους πιθανούς λόγους είναι η περιεκτικότητα του καφέ σε πολυφαινόλες και διαλυτές φυτικές ίνες, που λειτουργούν ως τροφή για τα ωφέλιμα εντερικά βακτήρια και αυξάνουν την δραστηριότητα και ποικιλομορφία τους.
Επιπρόσθετα, ο καφές περιέχει αντιμικροβιακές ενώσεις που βοηθούν στον περιορισμό της παρουσίας επιβλαβών βακτηρίων, αφήνοντας χώρο για την άνθιση των “καλών” βακτηρίων.
Αν λοιπόν αγαπάς τον καφέ και η διεγερτική του δράση δεν σου δημιουργεί προβλήματα άγχους ή δυσκολία στον ύπνο, δεν υπάρχει λόγος να προσπαθήσεις να τον περιορίσεις! Hurrah!