Και όμως, Η υγεία του δέρματος «περνά» από το έντερο!

Στο έντερό μας κρύβεται ένα πολύπλοκο οικοσύστημα. Ένας πολιτισμός από χιλιάδες διαφορετικούς μικροοργανισμούς, βακτήρια, μύκητες, ιούς και πρωτόζωα, οι οποίοι στο σύνολό τους ονομάζονται «μικροβίωμα». Υπολογίζεται πως τα κύτταρα του μικροβιώματος είναι 38 τρισεκατομμύρια, 10 φορές περισσότερα από τα ανθρώπινα!

Οι σύγχρονες εξελίξεις στην ανάλυση του DNA έχουν ενισχύσει την κατανόηση μας για τη λειτουργία του μικροβιώματος και τη δυναμική του στη συνολική υγεία του οργανισμού. Ως αποτέλεσμα έχει φανεί μια στενή, αμφίδρομη σχέση μεταξύ του εντέρου και του δέρματος. Οι επιστήμονες μιλούν για έναν «άξονα» που συνδέει τον εγκέφαλο, το δέρμα και το γαστρεντερικό (gut-brain-skin axis).

Το μικροβίωμα που κατοικεί στο έντερο επιτελεί πληθώρα μεταβολικών και ανοσολογικών λειτουργιών για τον ξενιστή, τον άνθρωπο. Γι’ αυτό το λόγο θεωρείται ένα έξτρα «όργανο» στο σώμα. Η μικροχλωρίδα του εντέρου συνεισφέρει στη διάσπαση και πέψη των τροφών αλλά και στην παραγωγή πεπτιδίων και ορμονών.

Η δυσβίωση στη μικροχλωρίδα του εντέρου, που είναι μια κατάσταση ανισορροπίας στο μικροβιακό οικοσύστημα, επηρεάζει αρνητικά το μικροβίωμα του δέρματος αλλά και τα επίπεδα της φλεγμονής. Το αποτέλεσμα είναι αύξηση του κινδύνου για κοινές παθήσεις του δέρματός όπως η ακμή, η ψωρίαση, η ατοπική δερματίτιδα (έκζεμα) και η ροδόχρους ακμή.

Πώς όμως δύο όργανα τόσο μακριά το ένα από το άλλο επικοινωνούν;

Μέσω της σχέσης τους με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος

Το εντερικό μικροβίωμα εμπλέκεται στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν το έντερο κατοικείται από ωφέλιμα βακτήρια, τα παθογόνα δεν βρίσκουν χώρο και τροφή για ανάπτυξη και αναπαραγωγή. Ακόμη, ωφέλιμα είδη βακτηρίων και οι μεταβολίτες τους ενεργοποιούν ανοσοπροστατευτικές απαντήσεις και αλληλεπιδρούν με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού, εκπαιδεύοντάς τα ώστε να αναγνωρίζουν αποτελεσματικά τους εισβολείς. Το αποτέλεσμα είναι ένα λειτουργικό και «σβέλτο» ανοσοποιητικό και ένας οργανισμός με χαμηλά επίπεδα φλεγμονής σε όλους τους ιστούς, μεταξύ αυτών και το δέρμα.

Μέσω της μετακίνησης βακτηρίων από το γαστρεντερικό στο δέρμα

Πρόσφατα δεδομένα δείχνουν πως το εντερικό μικροβίωμα μπορεί να επηρεάσει τη δερματική παθολογία, φυσιολογία και ανοσοαπόκριση άμεσα μέσω της μετακίνησης βακτηρίων από το έντερο στο δέρμα. Σε περιπτώσεις που ο βλεννογόνος του εντέρου δεν είναι αρκετά ισχυρός, παρατηρείται μετανάστευση βακτηρίων και μεταβολιτών τους μέσω του αίματος στο δέρμα. Αποτέλεσμα είναι η διατάραξη της ομοιόστασης του δέρματος και η αύξηση του κινδύνου για παθήσεις όπως η ψωρίαση.

Μέσω της αλληλεπίδρασης μεταβολιτών του μικροβιώματος του εντέρου με τη μικροχλωρίδα του δέρματος

Το εντερικό μικροβίωμα φαίνεται επίσης να επηρεάζει τους μικροοργανισμούς που κατοικούν στο δέρμα. Η ζύμωση των φυτικών ινών στο παχύ έντερο οδηγεί σε παραγωγή μορίων όπως το προπιονικό, το ακετικό και το βουτυρικό οξύ (λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου, SCFAs) τα οποία μεταβάλλουν το μικροβιακό προφίλ του δέρματος. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά το Propionibacterium acnes (P. acnes), το υπεύθυνο βακτήριο για την ακμή, η ανάπτυξη του οποίου περιορίζεται ως αποτέλεσμα μιας υγιούς εντερικής μικροχλωρίδας.

Η σχέση μεταξύ τους βέβαια δεν τελειώνει εκεί. Η πέψη και απορρόφηση θρεπτικών συστατικών απαραίτητων για τον μεταβολισμό του δέρματος γίνεται στο γαστρεντερικό και υποβοηθάται σε μεγάλο βαθμό από το προφίλ των μικροοργανισμών που κατοικούν εκεί.

Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για να ενισχύσουμε την υγεία του εντέρου και του δέρματός μας;

Συμπληρώματα προβιοτικών:

Πολλά στελέχη βακτηρίων θα βρει κανείς στα προβιοτικά σκευάσματα, αλλά τα πιο σημαντικά για την υγεία του δέρματος είναι αυτά του γένους Lactobacillus και Bifidobacterium. Σε μελέτη που εξέτασε τη λήψη προβιοτικού συμπληρώματος Lactobacillus plantarum HY7714 για 12 εβδομάδες φάνηκε σημαντική μείωση στην απώλεια νερού από την επιδερμίδα, αύξηση της ενυδάτωσης και της ελαστικότητας του δέρματος. Φάνηκε επίσης στην ομάδα που πήρε το προβιοτικό ισχυροποίηση του προστατευτικού φραγμού του δέρματος, μείωση του βάθους των ρυτίδων και συνολική εικόνα λάμψης. Μπορεί κανείς να βρει πολλά σκευάσματα που περιέχουν αυτό το στέλεχος προβιοτικού στα φαρμακεία.

Το στέλεχος Bifidobacterium lactis HN019 δρα βελτιώνοντας την υγεία και συμβίωση του μικροβιώματος, μειώνει τη φλεγμονή, βελτιώνει την κινητικότητα του εντέρου και μέσω αυτών ρυθμίζει διάφορους πυροδοτητές της ακμής. Λήψη του για 4 εβδομάδες έδειξε σημαντική βελτίωση της ισορροπίας του μικροβιώματος και μείωση της φλεγμονής και του οξειδωτικού στρες στον οργανισμό.

Ο ρόλος της διατροφής:

Η σωστή διατροφή αποτελεί «κλειδί» στην υγεία της μικροχλωρίδας και του δέρματος.

• Φυτικές ίνες:

Οι φυτικές ίνες στις τροφές αποτελούν την τροφή των μικροβίων που κατοικούν στο γαστρεντερικό. Φτάνουν άπεπτες στο παχύ έντερο και εκεί ζυμώνονται από την μικροχλωρίδα. Φαίνεται ότι όσο μεγαλύτερη ποικιλία στις φυτικές τροφές έχουμε στη διατροφή μας, τόσο μεγαλύτερη η ποικιλία ή βιοποικιλότητα στα διαφορετικά στελέχη βακτηρίων που συναντάμε στο έντερο.

Η ημερήσια συστηνόμενη πρόσληψη για τις φυτικές ίνες είναι 30g. Δυστυχώς, στον δυτικό κόσμο ο μέσος όρος πρόσληψης είναι τα 14g. Καλές πηγές φυτικών ινών είναι τα φρούτα και τα λαχανικά, στην ολόκληρη, ανεπεξέργαστη μορφή τους, τα ολικής άλεσης δημητριακά, τα όσπρια, οι σπόροι και οι ξηροί καρποί. Και όταν λέμε «ολόκληρα» τρόφιμα εννοούμε τρόφιμα χωρίς καμία επεξεργασία. Προτιμούμε λοιπόν φρέσκα φρούτα, όσπρια και ακατέργαστα δημητριακά, όπως το πλιγούρι, το κινόα, το αναποφλοίωτο ρύζι. Εντάσσουμε καθημερινά στη διατροφή ποικιλία ξηρών καρπών αλλά και σπόρων, όπως τα καρύδια, ο λιναρόσπορος, οι σπόροι chia, ο ηλιόσπορος,

• Ζυμωμένα τρόφιμα:

Η κατανάλωση προβιοτικών τροφών είναι ένας ακόμη τρόπος να εξασφαλίσουμε υγεία και βιοποικιλότητα στη μικροχλωρίδα. Τρώγοντας ζυμωμένες τροφές όπως η κομπούχα, οι ελιές, οι πίκλες, το κεφίρ, το παραδοσιακό γιαούρτι και το λάχανο τουρσί εισάγουμε στο γαστρεντερικό μεγάλη ποικιλία από ωφέλιμα στελέχη, ειδικότερα του γένους Lactobacillus, τα οποία έχουν μελετηθεί εκτενώς για την επίδρασή τους στην υγεία και ποιότητα του δέρματος.

Στον αντίποδα, μια διατροφή Δυτικού τύπου, πλούσια σε επεξεργασμένες τροφές, πρόσθετα σάκχαρα, αλλαντικά, τεχνητά γλυκαντικά και πτωχή σε φυτικές ανεπεξέργαστες τροφές μπορεί να οδηγήσει σε δυσβίωση του μικροβιώματος και σε έναν φαύλο κύκλο χρόνιας συστημικής φλεγμονής.

Συνοψίζοντας:

Υπάρχει μια αδιαπραγμάτευτη σχέση μεταξύ της μικροχλωρίδας του εντέρου και του δέρματος και παρόλο που αποτελεί ένα νέο ερευνητικό πεδίο, έχει γίνει «καυτό» θέμα στην επιστήμη της διατροφής, της δερματολογίας και γαστρεντερολογίας. Φαίνεται πως πληθώρα περιβαλλοντικών παραγόντων όπως η διατροφή αλλά και το στρες επηρεάζουν το μικροβίωμα του εντέρου, το οποίο έμμεσα ή άμεσα επηρεάζει την υγεία του δέρματος. Η κατανάλωση προβιοτικών τροφών, η επαρκής πρόσληψη φυτικών ινών και πιθανώς και η συμπληρωματική χορήγηση προβιοτικού συμπληρώματος δείχνουν πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση παθήσεων το δέρματος.