Η ανθρώπινη εντερική μικροχλωρίδα αποτελεί ένα οικοσύστημα που αποτελείται απο διακεκριμένους μικροβιακούς πληθυσμούς και παίζει εξέχουσας σημασίας ρόλο στους περισσότερους τομείς της ανθρώπινης υγείας και ευεξίας.

Η σύσταση του ανθρώπινου μικροβιώματος στο γαστρεντερικό αποτελείται απο διάφορα είδη μικροοργανισμών, όπως βακτήρια, ιούς, πρωτόζωα και μύκητες. Υπολογίζεται ότι το γαστρεντερικό μας σύστημα φιλοξενεί περίπου 100 τρισεκατομμύρια μικροοργανισμούς απο περισσότερα απο 1000 βακτηριακά είδη.

Πολλοί παράγοντες μπορούν να μεταβάλλουν τη σύσταση, βιοποικιλότητα και λειτουργία της μικροβιακής χλωρίδας. Κάποιοι απο αυτούς είναι:

• η διάρκεια κύησης και ο τύπος τοκετού,
• ο θηλασμός ή η χρήση φόρμουλας κατά την βρεφική ηλικία,
• οι διατροφικές συνήθειες στη διάρκεια της ζωής,
• η ηλικία,
• η κατανάλωση προβιοτικών και πρεβιοτικών,
• η χρήση αντιβιοτικών,
• η συστηματική φυσική δραστηριότητα,
• η κατανάλωση αλκοόλ,
• προβλήματα του γαστρεντερικού συστήματος και μεταβολικά νοσήματα.

Μια υγιής γαστρεντερική χλωρίδα, που αποτελεί ένα έξτρα πολύπλοκο και πολυλειτουργικό όργανο στο σώμα μας, βοηθά σε πολυάριθμες λειτουργίες, όπως ο μεταβολισμός των θρεπτικών συστατικών των τροφών, η διάσπαση φαρμάκων και τοξινών, η προστασία έναντι παθογόνων μικροβίων, η ανάπτυξη και η ομοιόσταση του ανοσοποιητικού συστήματος, η επικοινωνία με τον εγκέφαλο και το συκώτι αλλά και η εύρυθμη λειτουργία του γαστρεντερικού και του καρδιαγγειακού συστήματος.

Ανισορροπίες στη μικροβιακή σύσταση και λειτουργία, ή “δυσβίωση” της μικροχλωρίδας όπως αποκαλείται, έχει συσχετισθεί με αριθμό κλινικών εκδηλώσεων. Βέβαια, δεν είναι ξεκάθαρο αν η δυσβίωση αυτή αποτελεί αίτιο ή αποτέλεσμα της νόσου. Οι εκδηλώσεις αυτές περιλαμβάνουν την παχυσαρκία, τον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, νευρολογικές και νευροψυχιατρικές διαταραχές (νόσος Altzheimer’s, Parkinson’s, ηπατική εγκεφαλοπάθεια, αυτισμός, κατάθλιψη), αλλεργίες, καρκινογένεση, αυτοάνοσα νοσήματα (κοιλιοκάκη, λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση, ατοπική δερματίτιδα), καρδιαγγειακά νοσήματα αλλά και διαταραχές στη λειτουργία του ήπατος, των νεφρών και του γαστρεντερικού (ελκώδης κολίτιδα, νόσος Crohn’s, φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου).

Είναι πλέον γνωστό πως μακροπρόθεσμες αλλαγές στο διατροφικό πρότυπο μπορούν να αλλάξουν τόσο την βιοποικιλότητα όσο και την λειτουργία της μικροβιακής χλωρίδας. Φαίνεται πως η μικροχλωρίδα των vegans και των vegetarians διαφέρει σημαντικά απο αυτήν των παμφάγων. Πολυμερή στις τροφές, όπως οι φυτικές ίνες, οι πολυφαινόλες, τα λιπαρά οξέα και οι πρωτεΐνες λαμβάνουν μέρος σε βασικά μονοπάτια του μεταβολισμού των βακτηρίων και επηρεάζουν τις ισορροπίες του οικοσυστήματός τους.

Η σύσταση της μικροχλωρίδας είναι κάθε άλλο παρά τυχαία. Κυριαρχούν κάποια γένη βακτηρίων, τα οποία καταλαμβάνουν το 90% του συνολικού μικροβιώματος. Κάποια μόνο βακτήρια είναι σε θέση να ευδοκιμήσουν στο περιβάλλον του ξενιστή και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους είναι τόσο έντονες που ευνοούνται συγκεκριμένοι συνδυασμοί βακτηρίων.

Φαίνεται πως υπάρχουν τρεις διαφορετικοί βακτηριακοί εντερότυποι:

Εντερότυπος γένους Prevotella

Θεωρείται ο πιο αντι-φλεγμονώδης και γενικά προστατευτικός εντερότυπος. Ο εντερότυπος αυτός εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα που ακολουθούν vegan και vegetarian διατροφή και γενικά σε πληθυσμούς που πολιτισμικά ακολουθούν διατροφικά πρότυπα όχι τόσο κοντά στον σύγχρονο δυτικό τρόπο διατροφής. Ο τύπος αυτός παράγει σε σημαντικές ποσότητες μια πολύ σημαντική για τη λειτουργία του εγκεφάλου και των νεύρων βιταμίνη, την Β1 ή αλλιώς θειαμίνη.

Εντερότυπος γένους Bacteroides

Είναι περισσότερο προ- φλεγμονώδης και πιθανώς σχετιζόμενος με υψηλότερο κίνδυνο για μεταβολικό σύνδρομο και άλλες παθολογικές καταστάσεις. Ο τύπος Bacteroides εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα που έχουν μια διατροφή πλούσια σε ζωικά προϊόντα και κορεσμένα λιπαρά. Η υψηλότερη κατανάλωση λιπαρών αυξάνει τη σύσταση του περιεγχομένου του εντέρου σε χολικά οξέα επιτρέποντας έτσι την επιβίωση σε συγκεκριμένα είδη βακτηρίων. Ρόλος των χολικών οξέων είναι η γαλακτωματοποίηση και η απορρόφηση των λιπαρών οξέων και των λιποδιαλυτών βιταμινών και φαίνεται να παίρνουν μέρος σε αριθμό μεταβολικών μονοπατιών που σχετίζονται με τη φλεγμονή. Σε αυτόν τον εντερότυπο είναι επίσης πιο έντονη η παρουσία βακτηρίων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Η οικογένεια των Bacteroides και των συναδέλφων τους των Parabecteroides, φαίνεται να έχει την ικανότητα να αντλεί τη μέγιστη ενέργεια απο την τροφή και να μας την προσφέρει, γεγονός που προκαλεί υποψία πως πιθανώς ευθύνεται για μια τάση αύξησης του σωματικού βάρους. Ο εντερότυπος αυτός ξεχωρίζει επίσης για την ικανότητα παραγωγής ιδιαίτερα μεγάλων ποσοτήτων βιοτίνης, ή αλλιώς βιταμίνης Β7, όπως και ριβοφλαβίνης.

Εντερότυπος γένους Ruminococcus

Η βιολογική σημασία αυτού του τύπου είναι λιγότερο εμφανής και πολλοί επιστήμονες αμφισβητούν την ύπαρξή του. (Άλλοι πάλι αναγνωρίζουν την παρουσία περισσότερων απο τριών εντερότυπων). Τα βακτήρια αυτής της οικογένειας αγαπούν να διασπούν τα κυτταρικά τοιχώματα των φυτικών τροφών, ειδικεύονται στη διάσπαση σύνθετων υδατανθράκων και ανθεκτικού αμύλου και η επικράτησή τους σχετίζεται με μακροχρόνια υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Προϊόν του μεταβολισμού τους είναι το βουτυρικό οξύ, το οποίο δρα σαν αντι-φλεγμονώδες μόριο. Ο εντερότυπος Ruminococcus σχετίζεται με χαμηλότερο δείκτη μάζας σώματος, με υγιές λιπιδαιμικό προφίλ, μεγαλύτερη ελαστικότητα του αρτηριακού τοιχώματος και χαμηλότερο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Συνοψίζοντας:

Οι τρείς διαφορετικοί βακτηριακοί εντερότυποι ανακαλύφθηκαν το 2011, αν και η κλασσική κινεζική ιατρική ανέκαθεν διαχώριζε τους ανθρώπους σε τρεις ομάδες, σύμφωνα με την αντίδρασή τους σε συγκεκριμένα φυτά με ιαματικές ιδιότητες, όπως το τζίντζερ. Στο μέλλον ο εντερότυπος ίσως βοηθήσει την επιστημονική κοινότητα στην διάγνωση πληθώρας χαρακτηριστικών, όπως η αντίδραση στην κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών και η προδιάθεση για το σωματικό βάρος και διάφορα χρόνια νοσήματα. Είναι εντυπωσιακό πώς μικρόβια που φιλοξενούμε στο έντερό μας μπορούν σε τέτοιοι βαθμό να επηρεάσουν την υγεία μας και ενδεχομένως και το βάρος μας! Αυτό όμως αληθεύει και φανερώνεται όλο και περισσότερο όσο προχωρά η έρευνα και οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται για τη μελέτη του εντερικού μας οικοσυστήματος.

Βιβλιογραφικές αναφορές: 1, 2, 3, 4, 5

Διάβασε περισσότερα για τις στρατηγικές που εξασφαλίζουν την υγεία της μικροχλωρίδας σου εδώ.